Μόλις στα μισά του καλοκαιριού, η περιοχή που κάηκε από πυρκαγιές που μαίνονται στα Βαλκάνια, την Ιταλία και τη νοτιοανατολική Μεσόγειο έχει ήδη ξεπεράσει τους ετήσιους μέσους όρους.
Οι πυρκαγιές σε όλη τη νότια Ευρώπη τον τελευταίο μήνα – είτε πυροδοτήθηκαν από κεραυνό και από εμπρηστές, είτε έχουν τροφοδοτηθεί από ξηρασία και έντονη ζέστη.
Οι επιστήμονες δεν έχουν καμία αμφιβολία ότι η κλιματική αλλαγή είναι ο βασικός μοχλός μιας ακόμη ακραίας περιόδου με πυρκαγιές.
Κατανοούν επίσης ότι η κλιματική προσαρμογή στις χώρες που είναι επιρρεπείς σε πυρκαγιές είναι ανεπαρκής για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών που πρόκειται να επιδεινωθούν.
Γιατί όμως οι χώρες της Μεσογείου και των Βαλκανίων είναι τόσο επιρρεπείς στις πυρκαγιές και ποιες είναι οι συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη;
Γιατί καίγεται τώρα η περιοχή της Μεσογείου;
Οι θερινές πυρκαγιές είναι ένα φυσικό και συχνά απαραίτητο μέρος της ζωής των μεσογειακών δασών. Στη δεκαετία πριν από το 2016, περίπου 48.000 δασικές πυρκαγιές έκαιγαν 457.000 εκτάρια ετησίως σε πέντε χώρες της Νότιας Ευρώπης όπου οι πυρκαγιές είναι πιο διαδεδομένες: Ισπανία, Γαλλία, Πορτογαλία, Ιταλία και Ελλάδα. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η φωτιά μπορεί επίσης να προκαλέσει ανανέωση και να προωθήσει τη βιοποικιλότητα σε αυτές τις περιοχές.
Πράγματι, οι κοινότητες έχουν μάθει να αντιμετωπίζουν καλύτερα τις μέσες ετήσιες πυρκαγιές σε ζεστές και άνυδρες περιοχές σε όλη τη νότια Ευρώπη, με πιο εξελιγμένες στρατηγικές πρόληψης πυρκαγιών που οδηγούν σε συνολική μείωση του αριθμού και του μεγέθους των πυρκαγιών από το 1980.
Αλλά πολύ συχνά τα τελευταία χρόνια, τα περιστατικά πυρκαγιάς έχουν κλιμακωθεί κατά πολύ πέρα από το κανονικό τους μέγεθος και την έντασή τους.
Οι καταστροφικές πυρκαγιές του 2017 και του 2018 στοίχισαν εκατοντάδες ζωές σε μια περιοχή που εκτείνεται από την Τουρκία έως την Ισπανία, ενώ καίστηκαν και χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Σουηδίας.
Τέτοια πρωτοφανή γεγονότα πυρκαγιάς συνδέονται αναπόφευκτα με ακραίες ξηρασίες και καύσωνα.
Τι ξεκινά τις φωτιές;
Ο μήνας Ιούλιος ήταν ο δεύτερος πιο καυτός που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ευρώπη (και ο τρίτος θερμότερος παγκοσμίως). Ο νότος της ηπείρου ήταν το επίκεντρο αυτής της ακραίας ζέστης, με τις θερμοκρασίες στην Ελλάδα την να κορυφώνονται στους 47 βαθμούς Κελσίου (117 βαθμούς Φαρενάιτ).
Η Ελλάδα και η γειτονική Τουρκία βρίσκονται εν μέσω ενός κύματος καύσωνα που θα μπορούσε να είναι το χειρότερο των τελευταίων 30 ετών – επικαλούμενες αναμνήσεις από την εφιαλτική περίοδο πυρκαγιάς του 1987 που είχε περισσότερα από 1.500 θύματα μόνο στην Ελλάδα.
Στην Τουρκία, σχεδόν 200 ξεχωριστές πυρκαγιές έχουν ξεσπάσει σε όλη τη χώρα σε μόλις μία εβδομάδα, αναγκάζοντας κάποιους παράκτιους κατοίκους και τουρίστες να φύγουν στο Αιγαίο για ασφάλεια.
Έτσι, ενώ ο εμπρησμός και οι φυσικές αιτίες όπως ο κεραυνός ευθύνονται εξίσου για την έναρξη των πυρκαγιών, η υπερβολική ζέστη έχει αυξήσει την έντασή τους και είναι ο πραγματικός ένοχος για την καταστροφή που προκλήθηκε σε περιοχές που έχουν πληγεί από πυρκαγιά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τουλάχιστον 55% περισσότερη έκταση έχει καεί σε όλη την Ευρώπη έως τις 5 Αυγούστου από τον μέσο όρο τα προηγούμενα 12 χρόνια.
Το γεγονός αυτό επιδεινώνεται από την ξεπερασμένη διαχείριση των δασών και μερικές φορές ακόμη και από την υπερβολική προστασία των φυσικών δασών.
Μια πυρκαγιά την 1η Αυγούστου ξέσπασε στην Pineta Dannunziana, ένα αστικό πευκοδάσος στην ιταλική πόλη Πεσκάρα, αναγκάζοντας 800 άτομα να απομακρυνθούν. Επειδή όμως η περιοχή αποτελεί προστατευόμενο φυσικό καταφύγιο, δεν υπόκειται σε διαχείριση δασών, όπως τακτική εκκαθάριση της βλάστησης ή υποβολή σε ελεγχόμενα εγκαύματα.
«Η βλάστηση κάηκε πολύ γρήγορα», δήλωσε ο Κάρλο Μάσσι, δήμαρχος της Πεσκάρα.
Εν τω μεταξύ, οι υπάρχουσες πολιτικές καταστολής πυρκαγιάς δεν λαμβάνουν υπόψη τον αντίκτυπο της παγκόσμιας θέρμανσης στην ευφλεκτότητα των περιοχών όπου τα άγρια σημεία (μερικές φορές μεγαλώνουν τα δέντρα σε εγκαταλελειμμένη γεωργική γη) και τα επεκτεινόμενα αστικά κέντρα συχνότερα διασυνδέονται. Αυτό αποδείχθηκε από τα φλεγόμενα εξωτερικά προάστια της Αθήνας αυτήν την εβδομάδα.
“Στις περισσότερες περιοχές της Μεσογείου, οι τρέχουσες πολιτικές διαχείρισης των πυρκαγιών επικεντρώνονται γενικά στην καταστολή και δεν προσαρμόζονται πλέον στη συνεχιζόμενη παγκόσμια αλλαγή”, έγραψαν οι συγγραφείς μιας μελέτης του 2021 με θέμα “Κατανόηση των αλλαγών στις πυρκαγιές στη Νότια Ευρώπη”.
Τι σχέση έχει λοιπόν το κλίμα;
Ενώ η καμένη περιοχή της Μεσογείου έχει μειωθεί ελαφρώς τα τελευταία 40 χρόνια, αυτό οφείλεται κυρίως σε πιο αποτελεσματικές προσπάθειες ελέγχου πυρκαγιάς, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (ΕΟΧ).
Η υπερθέρμανση του πλανήτη αυξάνει τη συχνότητα και τη σοβαρότητα των καιρικών συνθηκών πυρκαγιάς παγκοσμίως – όπως μαρτυρήθηκε κατά τη διάρκεια των άνευ προηγουμένου πυρκαγιών στην Αυστραλία και την Καλιφόρνια τα τελευταία χρόνια. Και αναπόφευκτα, η αλλαγή του κλίματος έχει αυξήσει τον κίνδυνο δασικής πυρκαγιάς σε ολόκληρη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των κεντρικών και βόρειων περιοχών που δεν είναι συνήθως πυρόπληκτες.
Το τρέχον ρεκόρ ξηρασιών και καύσωνα στην περιοχή της Μεσογείου απηχούν τα γεγονότα του 2018 όταν «περισσότερες χώρες υπέστησαν μεγάλες πυρκαγιές από ποτέ», σύμφωνα με τον EEA.
Στην Ελλάδα, περισσότεροι από 100 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στις λεγόμενες πυρκαγιές της Αττικής του 2018-το δεύτερο πιο θανατηφόρο περιστατικό πυρκαγιάς αυτόν τον αιώνα μετά τις πυρκαγιές του 2009 «Μαύρο Σάββατο» στην Αυστραλία.
“Μια επέκταση των πυρόπληκτων περιοχών και μεγαλύτερη περίοδος πυρκαγιών προβλέπεται στις περισσότερες ευρωπαϊκές περιοχές”, δήλωσε ο EEA.
Οι εκπομπές άνθρακα δεν μειώνονται αρκετά γρήγορα για να περιορίσουν αυτή τη θέρμανση, παρά τις κλιματικές συμφωνίες όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και η Παρισινή Συμφωνία για το Κλίμα.
“Βγάζουν σχέδια, καθορίζουν στόχους, αλλά δεν λειτουργούν πραγματικά”, δήλωσε ο Mojib Latif, επιστήμονας του κλίματος στο Helmholtz Center for Ocean Research. “Από το 1990, οι παγκόσμιες εκπομπές άνθρακα αυξήθηκαν κατά 60%”, είπε στην DW, προσθέτοντας ότι οι εκπομπές θα αυξηθούν ξανά το 2021 μετά την επιβράδυνση που σχετίζεται με την πανδημία το προηγούμενο έτος.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής;
Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι πυρκαγιές ευθύνονται για σημαντικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και για το 5% έως 8% των 3,3 εκατομμυρίων ετήσιων πρόωρων θανάτων από κακή ποιότητα αέρα, σύμφωνα με την κλιματολογική ομάδα Carbon Brief.
Όμως οι εκπομπές άνθρακα από τις πυρκαγιές μειώνονται τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό οφείλεται και πάλι στη βελτιωμένη πρόληψη πυρκαγιάς.
Το πρόβλημα που παραμένει είναι η σοβαρότητα ή η ένταση της πυρκαγιάς, η οποία έχει πιο εκτεταμένη επίδραση στη δέσμευση άνθρακα, καθώς τα δάση καίγονται τόσο άσχημα που δεν αναζωπυρώνονται.
Το 2017, οι εκπομπές CO2 από ακραίες πυρκαγιές σε όλη τη νοτιοδυτική Ευρώπη (συγκεκριμένα την Ιβηρική Χερσόνησο, τη νότια Γαλλία και την Ιταλία) ήταν οι υψηλότερες από τουλάχιστον το 2003, φτάνοντας περίπου τα 37 teragrams CO2.
Για να το θέσουμε στο σωστό πλαίσιο, οι εξαιρετικά εκτεταμένες πυρκαγιές στην Ιβηρική Χερσόνησο και τις ακτές της Μεσογείου το 2003 αντιπροσώπευαν το ίδιο επίπεδο ανθρωπογενών εκπομπών με όλη τη δυτική Ευρώπη για εκείνο το έτος.
Και αν η ένταση της πυρκαγιάς σκοτώσει σημαντική δασική κάλυψη το 2021, η προκύπτουσα απώλεια από carbon emissions θα μπορούσε να είναι ακόμη πιο καταστροφική για το κλίμα.
Πηγή: dw.com
You could read more about NET ZERO ENERGY News Here, about Carbon Emissions Here, about Climate Change Here, about Pure Planet Here