Κέλλυ Μαυρομάτη: Η κινητοποίηση μαζική, το μήνυμα κοινό «Προστασία του Περιβάλλοντος»

Eίναι εντυπωσιακό, το πώς μια δραστηριότητα όσο περισσότερο μεγαλώνει, τόσο περισσότερο επιδρά θετικά στο περιβάλλον και ακόμα περισσότερο στη ψυχολογία των ανθρώπων σε όλη την υφήλιο.
Ο κόσμος, ευτυχώς, είναι έτοιμος για μια στροφή προς αυτό, το οποίο διεθνώς έχει γίνει thinking tank, επιχειρηματικό κίνημα, κίνημα πολιτών, αλλά και πολιτικός λόγος. Tο “Net Zero Energy”.
Όμως τι πραγματικά σημαίνει αυτός ο όρος. Είναι επιστημονικός? Ποιοι και πότε τον χρησιμοποιούν και γιατί? Αφορά σε κάτι εφικτό?
Μετά βεβαιότητας μπορούμε να πούμε ότι είναι επιστημονικός όρος, ο οποίος μάλιστα περικλείει σοβαρό σχεδιασμό, R & D σε παγκόσμια κλίμακα, ταυτόχρονα από μικρές ή μεγάλες εταιρείες σε όλο το κόσμο, μεθοδολογία, εργαλεία, το σημαντικότερο όμως όλων εξαιρετικά μεγάλες επενδύσεις.
Η κινητοποίηση μαζική, το μήνυμα κοινό «Προστασία του Περιβάλλοντος», το έρεισμα δυνατό, ο στόχος προβάλλεται ως ηθικό πλεονέκτημα την ίδια στιγμή που η επιχειρηματική απόδοση είναι πολύ ελκυστική. Η αφετηρία κοινή, η διαδρομή διαφορετική, ο προορισμός διαφορετικός, αλλά σε κάθε περίπτωση με οφέλη, οικονομικά και ποιοτικά.
Μια πρόκληση για τη δημιουργία αποτελεσματικών σχεδίων για την κλιματική αλλαγή στη Παγκόσμια Κοινότητα, είναι ο φόβος ότι οι επιχειρήσεις θα αντισταθούν στην πραγματοποίηση των αλλαγών που απαιτούνται για να βοηθήσουν την κοινότητα στο σύνολό της να προστατέψει το περιβάλλον, εξαιτίας της λανθασμένης πεποίθησης ότι κάτι τέτοιο θα προσθέσει άσκοπες και επαχθείς δαπάνες. Το γεγονός όμως είναι ότι η μείωση της μόλυνσης του περιβάλλοντος με τη μείωση της χρήσης ενέργειας και τη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, είναι πολύ θετική για τις επιχειρήσεις. Πρόκειται για μια επένδυση με απόδοση, αντί για «κόστος».
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι μεγάλες επιχειρήσεις σε ολόκληρη τη χώρα και σε όλο τον κόσμο κατέχουν ηγετική θέση στο δρόμο προς το “Net Zero Energy” και ας μην έχουν ακόμα συνειδητοποιήσει τον όρο, το εύρος του, ας μην καν τον χρησιμοποιούν. Είναι τόσο μεγάλος ο σκοπός, τόσο πλήρης σε αποδοχή από παντού, που είναι αδιάφορη η χρήση του όρου σε αυτή τη φάση. Ένα κοινό χαρακτηριστικό των εν δράσει επιχειρήσεων, είναι ότι το κύριο κίνητρό τους για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης είναι ότι βελτιώνεται το bottom line. Πολλές επιχειρήσεις επενδύουν και εγκαθιστούν συστήματα, τα οποία αφορούν σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Άλλοι εκσυγχρονίζουν τα υφιστάμενα κτίρια στο δρόμο προς το “Net Zero Energy” και άλλοι χτίζουν νέες υποδομές, από την αρχή με στόχο όλο το οικοδόμημα να είναι “Net Zero Energy” ή σχεδόν μηδενική ενέργεια.
Ποιοι πρωτοστατούν? Κολοσσοί κατασκευαστικοί, εταιρείες ενέργειας και εν γένει ΑΠΕ, ιδιωτικές εταιρείες και δημόσιες επιχειρήσεις, οι οποίες παρέχουν καινοτομία, τεχνολογία πρώτης τάξεως, προϊόντα και υπηρεσίες κτιρίων και εν γένει εγκαταστάσεων, τα οποία υπήρξαν και θα εξακολουθήσουν να αποτελούν σημαντικά εργαλεία για την εξέλιξη της επίτευξης του «Net Zero Energy».
Καθώς οι φυσικοί πόροι του πλανήτη, όπως τα ορυκτά καύσιμα και το νερό καθίστανται πιο σπάνιοι, οι κυβερνητικοί νομοθέτες μαζί με τις επαγγελματικές κοινωνίες θέτουν ενεργειακές στρατηγικές για να επιτύχουν ορισμένους στόχους οικοδόμησης της ενεργειακής απόδοσης.
Για παράδειγμα, το αμερικανικό συμβούλιο οικολογικών κτιρίων που υποστηρίζεται από το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ και άλλες επαγγελματικές οργανώσεις επικεντρώνεται στο σχεδιασμό του “Net Zero Energy Building”, με απώτερο στόχο τα κτίρια άνθρακα-ουδέτερα έως το 2030. Το Ντουμπάι έχει θέσει καθαρή ενεργειακή στρατηγική 7% έως το 2020, 25% έως το 2030 και 75% έως το 2050.

Το κλειδί για την επίτευξη αυτών των στόχων είναι η ενσωμάτωση ενεργειακά αποδοτικών στρατηγικών στο σχεδιασμό, την κατασκευή και τη λειτουργία του νέου κτιρίου και η ανακαίνιση των επιχειρήσεων για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των υφιστάμενων κτιρίων. Μόλις βελτιστοποιηθεί η ενεργειακή κατανάλωση του κτιρίου, μπορούν να εφαρμοστούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως η ηλιακή ενέργεια για την επίτευξη του “Net Zero Energy Building”.

Χρησιμοποιώντας την έννοια “Net Zero Energy” για ένα κτίριο ή εν γένει μια κατασκευή (π.χ. σπίτι, γραφείο, νοσοκομείο, σχολείο, αεροδρόμιο, λιμάνι, καράβι, στρατόπεδο κλπ), εννοούμε ότι παράγει όση ενέργεια καταναλώνει κατά τη διάρκεια ενός έτους και μπορεί να μειώσει περαιτέρω την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, αυξάνοντας τη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις εγκαταστάσεις και εκτός του χώρου. Ο σχεδιασμός «Net Zero Energy» εξαρτάται από δύο βασικά στοιχεία, τη μείωση των ενεργειακών αναγκών και την επιτόπια παραγωγή ενέργειας. Ο σχεδιασμός του κτιρίου για την επίτευξη του «Net Zero Energy» περιλαμβάνει τον παθητικό σχεδιασμό και τον ενεργό σχεδιασμό.
Ο παθητικός σχεδιασμός είναι το κλειδί για την αειφόρο δόμηση. Ανταποκρίνεται στις τοπικές συνθήκες του κλίματος και του τόπου για να μεγιστοποιήσει την άνεση και την υγεία των χρηστών των κτιρίων, ελαχιστοποιώντας παράλληλα την κατανάλωση ενέργειας. Μερικά από τα χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν, τον προσανατολισμό του κτιρίου, τους φακέλους υψηλής απόδοσης, τον φωτισμό ημέρας, τις συσκευές ελέγχου ηλιοφάνειας και σκίασης, τη συνετή επιλογή παραθύρων και υαλοπινάκων κ.α.

Ο ενεργός σχεδιασμός του κτιρίου περιλαμβάνει όλα τα σχέδια των μηχανικών και ηλεκτρικών συστημάτων για την επίτευξη των πιο ενεργειακά αποδοτικών συστημάτων με καλύτερη ποιότητα εσωτερικού αέρα, όπως την υψηλή απόδοση με συστήματα HVAC, τα ενεργειακά αποδοτικά φορτία βύσματος, τα ενεργειακά αποδοτικού φωτισμού, κ.α., αλλά και τις ενεργειακά αποδοτικές στρατηγικές, όπως τα συστήματα μετατροπής της ενέργειας που περιλαμβάνουν συνδυασμένα συστήματα θέρμανσης και ηλεκτρικής ενέργειας, κύτταρα καυσίμου, μικροστροβίλων, συμπαραγωγή κ.α.
Επιπλέον περιλαμβάνει τις στρατηγικές για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας , με τις οποίες συλλέγεται ενέργεια από φυσικούς πόρους, όπως ηλιακή, αιολική, γεωθερμική, κ.λπ., χωρίς αυτή η ενέργεια να προέρχεται από ορυκτά καύσιμα ή πυρηνικά καύσιμα. Μπορεί να προέλθει από φωτοβολταϊκά, ηλιακό ζεστό νερό, ανεμογεννήτριες, υπόγεια ύδατα κ.α.
Εξ ίσου σημαντικός είναι ο σχεδιασμός του κτιρίου της υγειονομικής περίθαλψης, ο οποίος παρουσιάζει τόσο προκλήσεις, όσο και ευκαιρίες για την ανάπτυξη βιώσιμων εγκαταστάσεων. Μερικές από τις προκλήσεις είναι η 24ωρη λειτουργία του κτιρίου ή εν γένει της εγκατάστασης, ο έλεγχος της μόλυνσης, η ποιότητα του εσωτερικού αέρα, το υψηλό ποσοστό εξαερισμού εξωτερικού αέρα, η αυστηρή απαίτηση θερμοκρασίας και υγρασίας για κρίσιμες περιοχές, η πίεση δωματίου, οι αλλαγές αέρα ανά δωμάτιο ανά ώρα, ο υψηλός βαθμός αξιοπιστίας συστημάτων και πλεονασμού.
Μια εφαρμογή ιδιαίτερα ευαίσθητη, είναι τα Νοσοκομεία, γιατί μπορούν να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας με, στόχο την επίτευξη καθαρής μηδενικής ενέργειας (NZE).
Το NZE είναι η απάντηση, σε όλα όσα γίνονται ή προσπαθούμε να γίνουν για την προστασία του περιβάλλοντος, π.χ. το carpooling, τα μεταλλικά δοχεία αντί για πλαστικά μπουκάλια νερού, η ανακύκλωση, ή κάθε τρόπος απομάκρυνσης της υπερθέρμανσης του πλανήτη, αφού πολλοί οικολόγοι συστήνουν μια πιο επιθετική προσέγγιση για να βοηθήσουν στην προστασία του περιβάλλοντος.
Όμως αρκεί η τεχνοκρατική προσέγγιση για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από τη παγκόσμια κλιματική αλλαγή, αλλά και την εξεύρεση τρόπων, μεθόδων και εργαλείων για τη προστασία του περιβάλλοντος ή χρειάζεται και κάτι άλλο?
Ολοένα και περισσότερο ακούμε τα τελευταία χρόνια για την απόκτηση περιβαλλοντικής συνείδησης μέσα από την εκπαίδευση. Ποια είναι όμως τα πλεονεκτήματα μιας ανάλογης εκπαίδευσης?
Το πρώτο και σημαντικότερο είναι ότι παρέχει τη δυνατότητα σε ένα άτομο να γνωρίζει τα δικά του δικαιώματα και υποχρεώσεις, ως προς το περιβάλλον, ειδικότερα δε να του διδάξει τα θετικά και τα αρνητικά, τα οποία επιφέρει κάθε δράση ή δραστηριότητα που θα ασκήσει στη ζωή του. Η εκπαίδευση είναι αυτή που θα του μάθει τις διαφορετικές διαδικασίες, τις οποίες όχι μόνο θα πρέπει να γνωρίζει ως εναλλακτικές και ως σημασία, αλλά και να τις ακολουθήσει για τη διατήρηση της φυσικής ισορροπίας, των φυσικών πόρων, των αναγκών και των τρόπων διατήρησης τους είτε υπάρχει πλάνο ανάπτυξης, είτε όχι.
Με την εκπαίδευση και μόνο το κάθε άτομο μπορεί να μάθει να αναγνωρίζει τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, στην οικονομία και την κοινωνία εν γένει.
Η εκπαίδευση έχει ευρύ χαρακτήρα, αφορά στο σπίτι μας, τα σχολεία, τα Πανεπιστήμια, την εργασία μας, τις οργανώσεις, τα κινήματα, αλλά κυρίως το πόσο εμείς οι ίδιοι θα φροντίσουμε να διαβάσουμε, να μάθουμε, να μεταδώσουμε αυτή τη γνώση. Η προστασία του περιβάλλοντος είναι πρώτα από όλα προσωπική υπόθεση, είναι πραγματική και όχι θεωρητική, απαιτεί ταυτόχρονη δράση και διάδοση τεκμηριωμένη, με εκπαίδευση και γνώση, κυρίως όμως έμπνευση. Το «γαλάζιο» και το «πράσινο» οφείλουμε να είναι η έμπνευση μας, η οποία προοδευτικά πρέπει να γίνει στάση και θέση ζωής μετά από συνεχή εκπαίδευση.
Η έρευνα, τεχνολογία, η καινοτομία σε συνδυασμό με τις επενδύσεις και την μετάβαση σε μία νέα ενεργειακή και περιβαλλοντική πραγματικότητα, χρειάζονται συνοδοιπόρο το άτομο ως μονάδα, αφού σε εκείνο απευθύνονται και αυτό αφορούν. Ως εκ τούτου το εκπαιδευμένο άτομο πρέπει να είναι ο driver σε όλα τα επίπεδα.

Ο ρόλος του CSR (CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY) είναι δεδομένος όσον αφορά στην επιχειρηματική κοινότητα. Πιο σημαντικός, πιο καθοριστικός όμως είναι ο ρόλος του PSR (PERSONAL SOCIAL RESPONSIBILITY).

Στην Ελλάδα είμαστε πολύ πίσω τόσο στη γνώση αυτού του όρου, όσο και στην εφαρμογή του. Όμως η αξία του είναι πολλαπλάσια και καθοριστική. Το κάθε άτομο μπορεί και πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι είναι δική του ευθύνη να γνωρίζει πως θα προστατέψει το περιβάλλον, ώστε αυτή η ευθύνη να μπορεί να μετατραπεί σε δικαίωμα για ένα καλύτερο κόσμο.

Η κινητοποίηση μαζική, το μήνυμα κοινό, «Προστασία του Περιβάλλοντος»

Με την εκπαίδευση και μόνο το κάθε άτομο μπορεί να μάθει να αναγνωρίζει τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, στην οικονομία και την κοινωνία εν γένει.

The ‘blue’ and the ‘green’ must be our inspiration, which must gradually become an attitude and part of our life after continuous education